Nr 1/21
27 października ubiegłego roku odeszła profesor Maria Bogucka, wybitna badaczka dziejów nowożytnej Polski, popularyzatorka historii, założycielka i pierwsza redaktor naczelna (1958–1978) Magazynu Historycznego „Mówią wieki”. Pierwszy numer naszego miesięcznika w 2021 roku dedykujemy Pani profesor Marii Boguckiej i to właśnie tekst Pani profesor pt. „Kobieta na wsi polskiej w XVI–XVIII wieku” otwiera styczniowe wydanie "Mówią wieki".
Ponadto w numerze przeczytacie:
Tomasz Skibiński pisze o Wrogach, innych, kłopotliwi sąsiedzi – Sydoniusza Apolinarego życie z barbarzyńcami
Emil Kalinowski opisuje Bezkrólewia w dawnej Polsce czyli „Państwo bez głowy” - Jeszcze niedawno cała Polska żyła wyborami prezydenckimi. Szczególnie przeżywano i komentowano przełożenie ich z powodu epidemii i brak konsensusu w sprawie ich terminu wśród elity politycznej. Dla Polaków to jednak nie pierwszyzna, gdyż w historii zdarzył się już taki przypadek – w 1572 roku. Ogólnie mamy długą i bogatą tradycję elekcyjności najważniejszej osoby w państwie, sięgającą nie tylko czasów
przedrozbiorowych, lecz nawet legendarnych.
W tekście Mateusza Łaniewskiego przeczytacie o polowaniu na czarownice w Bambergu, a jak pisał Henri Boguet „Na świecie jest ponad 1 800 000 czarownic i czarowników, którzy zawarli pakt z diabłem”
Henryk Fukś w tekście pt. Prostowanie okręgu i magia kwadratów opisuje historię Adama Adamandyma Kochańskiego. „Kochański był matematykiem, astronomem i wynalazcą, zajmował się również alchemią, filozofią, naukami humanistycznymi, a nawet językoznawstwem. Konstruował zegary i machiny, prowadził prace nad udoskonaleniem mechanizmów zegarowych, stworzeniem mechanicznej maszyny obliczeniowej oraz usiłował zbudować perpetuum mobile.
O chininie czyli lekarstwie, które „Ocaliło ludzkość” napisał Przemysław Nowogórski „W XVII wieku do Europy dotarła kora pewnego drzewa rosnącego w Andach Peruwiańskich. Robiony z niej proszek okazał się skutecznym lekiem antymalarycznym, który uratował życie milionom ludzi, stając się jednym z najdonioślejszych odkryć w dziejach ludzkości.”
14 kwietnia 1881 roku do miasta El Paso w stanie Teksas przybyła grupa silnie uzbrojonych Meksykanów. Szukali sprawiedliwości po śmierci trzech towarzyszy, którzy próbowali odnaleźć swoje skradzione bydło. Z pomocą przyszedł im stróż prawa Gus Krempkau. Postanowił rozpocząć śledztwo i obiecał odnaleźć sprawców.” O rewolwerowcach na Dzikim Zachodzie napisał Michał Rastaszański
Piotr Hac przybliża temat „stanów nadzwyczajnych” - Wiosną i latem ubiegłego roku odżyła w Polsce, nieco zapomniana, tematyka stanów nadzwyczajnych. W przestrzeni publicznej pojawiły się argumenty zarówno za, jak i przeciw ich zastosowaniu podczas walki z epidemią. Na nowo przywoływano ich poszczególne rodzaje oraz podstawy wprowadzenia. Trzeba jednak pamiętać, że same regulacje dotyczące tych stanów nie są niczym nowym, a nasze państwo ma pewne historyczne doświadczenia w tej kwestii.
Rejs dookoła świata Władysława Wagnera to historia którą poznamy w artykule Mateusza Będkowskiego
Wojciech Ostrowski opisał rewolucje kulturalna Mao Zedonga „W 1966 roku w Chińskiej Republice Ludowej rozpoczęła się zakrojona na szeroką skalę kampania pod nazwą Wielka Proletariacka Rewolucja Kulturalna. Jak to się stało, że miliony Chińczyków zaczęły niszczyć własną kulturę, i jaki był rzeczywisty cel tej akcji?”
„Pamięć o Hetmanie” czyli tekst o hetmanie Stanisławie Żółkiewskim napisał Wojciech Kalwat.
Kalendarz Majów oraz fakty i mity z nim związane to temat rozmowy z dr. hab. Stanisławem Iwaniszewskim z Narodowego Instytutu Antropologii i Historii w Meksyku.
„Obu adwersarzom spod Waterloo – Napoleonowi oraz księciu Wellingtonowi – przypisuje się w kulturze popularnej podobnie brzmiące aforyzmy: „Armia maszeruje na brzuchu/ na żołądkach”. Jedzenie, rzecz, zdawałoby się, prozaiczna, zyskiwało szczególne znaczenie podczas wojny. We wspomnieniach polskich żołnierzy epoki napoleońskiej wątki poświęcone jedzeniu zajmują tyle samo, jeśli nie więcej, miejsca co opisy bitew.” O diecie i nawykach żywieniowych w armii Księstwa Warszawskiego napisał Hubert Korzeniowski.
Nieudacznik, który po samobójczej śmierci okazał się geniuszem, czyli historia Vincenta van Gogha to tematyka artykułu napisanego przez Piotra Korczyńskiego.
Maria Falińska napisała o przyjęciach, balach i rautach czyli dyskretnym uroku burżuazji.
Ponadto w numerze znajdziecie 11 odcinek naszego dodatku historycznego, wydanego wspólnie z Narodowym Bankiem Polskim pt. Ludzie i pieniądze 1794-1914.
W dodatku znalazły się dwa teksty : Jerzego Łazora (prof. SGH) „Nowoczesny dług publiczny - Od Banku Anglii do bankructwa imperium osmańskiego” , w którym autor nawiązuje do głośnej powieści Karola Dickensa „David Copperfield” , aby wyjaśnić funkcjonowanie długu, zwłaszcza obligacji państwowych. W kolejnym tekście „ Kryzys agrarny w Królestwie Polskim końca XIX wieku” prof. Michał Kopczyński pisze m.in. : Na kryzysie wygrały miasta. Spadek cen żywności spowodował znaczący wzrost dochodów realnych robotników.(…) Relacje między wsią a miastem odwróciły się, pogłębiając przepaść między wyspami nowoczesności, a resztą kraju”.
